دست نوشت

حجت الاسلام محمدامین پورامینی در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن تسلیت شهادت نهمین امام شیعیان، اظهار داشت: امام محمد جواد(ع) در زمانی زندگی می‌کردند که جامعه اسلامی شاهد فضای علمی، فرهنگی و سیاسی خاصی بود و علوم مختلف رشد کرده و در فضای علمی آن روز مطرح بود.

وی به وجود چهار مکتب مدینه، کوفه، بصره و بغداد در آن دوره اشاره کرد و ادامه داد: علوم مختلفی مانند علوم قرآنی، حدیث، فقه، کلام و حتی طب، هیئت و فلک، شیمی و فلسفه در این زمان مطرح بود و نهضت ترجمه نیز باعث دسترسی مسلمین به کتب و آراء و اندیشه دیگر بلاد شده بود و نقش مأمون عباسی در این رابطه را نمی‌توان نادیده گرفت، گرچه به نظر می‌آید که انگیزه سیاسی در ورای آن نهفته باشد.

این محقق حوزه اظهار داشت: مأمون و حاکمان پیش و پس او درصدد بودند تا به پندار واهی خود ابهت و منزلت ائمه(ع) را در نزد مردم بشکنند، ولی هر طراحی که می‌کردند نتیجه عکس می‌گرفتند و در نهایت منجر به محبوبیت بیشتر امامان(ع) می‌شد و از این رو بود که آنان سرانجام امام رضا(ع) و فرزند عزیزشان حضرت جواد الأئمه(ع) را به شهادت رساندند.

وی ادامه داد: طراحی مناظرات علمی به خصوص از سوی مأمون عباسی برای به چالش کشاندن این دو امام انجام می‌شد و پیگیری نهضت ترجمه و دریافت کتاب از کتابخانه‌های معتبر آن دوره از جمله روم و انتقال آن به سرزمین مسلمین نیز در این راستا قابل بررسی است.

حجت الاسلام پورامینی اضافه کرد: البته مأمون در نهایت خباثت خود خلیفه باسوادی بود اما علم ویژه ائمه که عنایت و تفضل خدا بود باعث عدم موفقیت خلفا در مواجهه با امامان می‌شد که امام جواد(ع) نیز در این فضا بسیار خوب درخشید.

وی گفت: سلاح علمی امام همانند عصای موسی، سحر جادوگران را باطل می‌کرد و به همین دلیل به امام رضا(ع) لقب عالم آل محمد(ص) داده بودند.

استاد حوزه علمیه قم، ایجاد برخی مباحث علمی همچون مسئله خلق قرآن را یکی از شگردهای مأمون برای مشغول ساختن مردم و برخورد با مخالفان خویش عنوان کرد.

وی افزود: دستگاه خلافت مبتلا به فساد گوناگونی از درون شده بود، به‌گونه‌ای که خلفا و افراد رده بالای حکومتی مشغول خوشگذرانی، عیاشی، غارت اموال عمومی، شطرنج‌بازی، قماربازی، سگ بازی، میمون بازی، شهوت‌پرستی، بودند و در سطح جامعه با طرح برخی مسائل علمی آنان را به خود مشغول می‌ساختند و مخالفان خود را و بخصوص علویان و پیروان امامان(ع) را زندان، شکنجه و به شهادت می‌رساندند، به‌گونه‌ای که یکجا را برای نگاهداری سرهای علویان اعم از بزرگسال و خردسال اختصاص داده بودند.

حجت الاسلام پورامینی ادامه داد: یکی از شگردهای مأمون در برخورد با امام جواد(ع) به ازدواج درآوردن ام الفضل برای این امام بود و همان انگیزه سیاسی که در ولایتعهدی امام رضا(ع) وجود داشت در این تصمیم مأمون نیز دخیل بود که البته به هدف نرسید.

وی اظهار داشت: امام در حالی که 7 سال داشتند در مناظرات علمی بسیار عالی درخشیدند و به سئوالات به طور دقیق پاسخ می‌دادند که نمونه در جلسه گفتگو با یحیی بن اکثم بود، جالب این است که امام سئوال یحیی بن اکثم را آن‌چنان شکافت و فروع گوناگونی را از دل آن بیرون کشید که طراح سئوال واماند و شرمنده شد و چون کودکی در مقابل امام قرار گرفت و خواستار پاسخ به همه آن شد؛ و آنگاه که امام خود پرسشی را مطرح نمود اقرار به جهل نمود و پاسخ آن را هم از امام خواست.

وی تأکید کرد: امام در دوره معتصم عباسی به دست این ملعون به شهادت رسیدند درحالی‌که 25 سال بیشتر نداشتند، زیرا هر ترفندی که برای از بین بردن منزلت امام انجام می‌دادند جواب نمی‌گرفتند و وجود امام را سدی در برابر خویش می‌دیدند.